Derogatie is het afwijken van een wettelijke bepaling. Als een bepaling in een contract tussen partijen buiten toepassing wordt gelaten noemt men dit ook wel de derogerende werking (beperkende werking). Je kan derogatie ook gebruiken in geval van conflicterende rechtsregels om te bepalen welke rechtsregel prevaleert.
Er gelden een aantal standaard rechtsregels in verband met de derogatie:
- Een nieuwere wet gaat boven een latere wet. Gaan zij over hetzelfde onderwerp dan wordt de oudere wet buiten werking gesteld;
- Een bijzondere (specifiekere) wet gaan boven een algemene wet;
- En een later algemeen voorschrift stelt geen vroegere bijzondere regeling buiten werking.
Bij een contract kunnen partijen derogeren zolang er geen sprake is van dwingend recht.